Volgens MKB-Nederland voorzitter Jacco Vonhof is het ondernemers-klimaat in Nederland de afgelopen vijf jaar guurder geworden. Niet alleen zijn volgens hem de randvoorwaarden die ondernemers nodig hebben om goed te ondernemen verslechterd, ook het beeld dat de samenleving van ondernemers heeft, is killer geworden. ‘De samenleving heeft de afgelopen jaren veel meegemaakt, zoals externe ontwikkelingen als covid, de oorlog in Oekraïne en andere geopolitieke spanningen. Die hebben zich op de een of andere manier vertaald in een veranderd beeld dat we hebben over bedrijven. De samenleving vindt nu dat al die steun aan bedrijven maar eens afgelopen moet zijn’, zegt hij.

Het beeld dat bedrijven veel ondersteund zijn heeht Vonhof altijd genuanceerd. ‘Omdat het grootste deel van de compensatie aan de kant van de werknemers lag. Toch is er een andere houding gekomen ten opzichte van het hele brede bedrijfsleven. Veel van die beeldvorming ontstaat natuurlijk op het niveau van die hele grote bedrijven met miljardenwinsten, aandeelhouder gedreven. Maar dat sfeerbeeld vertaalt zich politiek in ieder geval naar hele generieke ideeën. Dat bij alle bedrijven de winsten tegen de plinten aan klotsen, dat er in Nederland een enorme vermogensongelijk- heid is en dat een groot deel van die vermogens bij ondernemers liggen. Er wordt erg gegeneraliseerd en dat geeht een gevoel aan veel ondernemers dat er weinig waardering is voor het ondernemerschap.’

Ondernemersklimaat
Vonhof ziet dat terug in de resultaten van een door MKB-Nederland onder mkb-ondernemers uitgezette enquête over het ondernemerskli- maat. Daaruit blijkt onder meer dat ondernemers zich zorgen maken over de toon van verschillende discussies en het beeld dat er wordt gecreëerd constateert hij. ‘In de hele maakindustrie is 74 procent van de geënquêteerde bedrijven negatief, en zelfs negatiever dan gemiddeld, over de verslechtering van het ondernemersklimaat. Als je dit rubriceert naar verschillende onderwerpen waar onder- nemers dat specifiek op ervaren, dan staat arbeidsmarktkrapte bovenaan, gevolgd door regeldruk en vergunningverlening, energiekosten en tenslotte belastingen en premies. Die scoren in alle sectoren het hoogst maar in de mkb-industrie gemiddeld het hoogst.

‹‹ We zijn nu alles
aan het dichtregelen ››

Als je dat verder specificeert, zie je dat bij kleinere bedrijven, de bedrijven met tussen de twee en negen werknemers, al die percentages hoger liggen. De kleine mkb-maakbedrijven scoren dus nog hoger in het ervaren van een guurder ondernemersklimaat. We proberen dan ook in elke discussie die we voeren over alle problematiek die zorgt voor dat guurder ondernemersklimaat duidelijk te maken dat het mkb de norm moet zijn bij bestaande en nieuwe wet- en regelgeving. Ga niet de mis- standen die je ziet in de samenleving oplossen door generieke maatregelen te nemen die ook neerslaan bij kleine bedrijven. Dat gebeurt nu dus wel. In de ambitie om zaken op te lossen, wordt er geen onderscheid gemaakt tussen groot en klein. Ook niet tussen de veroorzakers en zij die mee worden geveegd in een discussie. En dat zijn vaak kleine bedrijven.’

Groeien
Kleine bedrijven herkennen zich ook niet in wat in de politiek besproken en aangepakt wordt vindt de MKB-Nederland voorzitter. ‘Ik ervaar en hoor steeds vaker dat er een hele grote groep ondernemers is die hierdoor ondernemen helemaal niet meer zo leuk vindt. En dan wordt het ingewikkeld. Het gaat niet eenover of ze nog winst maken of hun innovatie ambities kunnen waarmaken, maar puur over het gevoel of ze het nog wel leuk vinden ondernemer te zijn. Met opvolgingsvraagstukken vragen ondernemers zich af of ze die zorgen moeten overdragen aan een volgende generatie. Maar ook zzp’ers die de huidige arbeidsmarktproblematiek zien, twijfelen of ze eigenlijk nog wel willen groeien.’ Hij zet wel de kanttekening dat het een cyclisch beeld is, het beeld dat er bestaat over ondernemerschap kent pieken en dalen. ‘Maar toch: de afgelopen jaren zien we dat al die cohorten van ondernemerschap, van micro naar groot, gelijk blijven. Er zijn maar weinig bedrijven die van het ene schaalniveau doorgroeien naar het volgende. En toch is dat wat we in Nederland nodig hebben.’

Vertrouwen
De zorgen worden volgens Vonhof veroorzaakt door mindere financieringsmogelijkheden, onzekerheid over de toekomst en toenemende regeldruk. Dat laatste ook nog eens afhankelijk van ontwikkelingen in de samenleving. Zoals onveiligheid op de werkvloer, iets dat hij uiteraard ook wil uitbannen. ‘De politiek reageert op een aantal incidenten met een typische Pavlov-reactie: ‘elk bedrijf moet een vertrouwenspersoon hebben’. Maar wat als je als zzp’er je eerste werknemer in dienst neemt? Dan moet je gelijk door die stringente regel ook je tweede werknemer aannemen. Dat kan toch ook op brancheniveau geregeld worden? Er wordt een beeld geschetst dat er bij alle bedrijven een onveilige werkvloer is, dat creëert wantrouwen. Ik ga liever uit van vertrouwen. Daar gedijt heel Nederland beter bij. We zijn nu alles aan het dichtregelen. Dat zorgt ervoor dat goede mensen die goede dingen doen daar geen lol meer in hebben. Die trend moeten we kantelen. Ga er nu eens vanuit dat ondernemers bonafide zijn, geef ze meer vertrouwen. Dan hoef je niet alles dicht te timmeren met extra regelgeving.’

Beleid
Vertrouwen krijgen we ook door consistent beleid, dat schiet nu alle kanten op meent Vonhof. ‘Neem nu de energietransitie. Allerlei oorzaken, zoals gebrek aan netcapaciteit of te weinig actieradius van elektrische voertuigen, zorgen voor weinig handelsperspectief voor ondernemers. En ze krijgen met steeds meer beleid en normering te maken. En de grap is: het beleid dat is afgekondigd kan niet eens worden uitgevoerd. De reflex in Den Haag is steeds meer beleid te maken. Maar de schep moet meer in de grond.’

Vakmensen
Het Aanvalsplan Techniek vindt de mkb- voorman wel een schep in de grond. Vonhof: ‘Het is een positief antwoord op het lang lopende en slepende uitdagingprobleem van het tekort aan vakmensen in de techniek. Vaak heeft het bedrijfsleven hierover de bal teruggelegd bij de politiek, maar uiteindelijk gaat het erom wat wij als ondernemers daar tegenover zetten. De Gouden Poort biedt het perspectief aan studenten dat ze nodig hebben. Maar het is nu wel een must dat wij laten zien dat we ook echt die schop in de grond zetten. Nu moet het gebeuren, het moet niet blijven bij een mooi plan dat we bij de overheid neerleggen. Dat vraagt inzet en ook om geld voor een gezamenlijk belang van al die branches. Het is een plan waar je geen nee tegen mag zeggen. Ondernemers zijn onderdeel van de oplossing en niet van het probleem. Ondernemers moeten dus ook met oplossingen komen richting politiek en samenleving. Dit past daar feilloos in en ik ben daar zeer positief over.’