Trots wappert het rood-wit-blauw boven afgedankte rugzakken aan gevels in mijn straat. Een uitgelaten zwerm jongeren fietst langs, op weg naar een examenfeest. Zomer in de bol, startkwalificatie op zak, de wereld aan hun voeten.

Maar ook dit jaar waren er talloze jongeren voor wie de zomer minder zorgeloos begon. Ruim 9 procent van de 180.000 eindexamen- kandidaten zakte. Terwijl hun geslaagde klasgenoten enthousiast hun toekomstplannen delen, moeten zij razend- snel overschakelen op plan B. Blijven zitten? Volwassenenonderwijs? Staatsexamen? Als het diploma er maar komt, dat golden ticket dat de deuren opent naar vervolgopleidingen en droombanen. Zo niet, dan wacht ze een ongewisse loopbaan, met bij elke stap de vraag of ze hun geschiktheid en capaciteiten kunnen aantonen.

Tweedeling
Zo lijken leerlingen tijdens de middelbare schooltijd als knikkertjes in een beslisdiagram te rollen met twee uitkomsten: meer of minder toekomstperspectief. Met die tweedeling doen we niet alleen de leerlingen zonder diploma, maar ook onszelf tekort.

Het verschil in kennis en vaardigheden tussen gediplomeerden en ongediplomeerden is in veel gevallen niet zo groot. Wie kent niet de verhalen van leerlingen die struikelden op een tiende punt? Of die werden overvallen door faal- angst op het centraal examen? Zakken betekent dus niet altijd dat leerlingen niet het vereiste niveau hebben bereikt, of tekort komen in het leerproces, studievaardigheden of motivatie.

Door te denken in een systeem van vastomlijnde onderwijsniveaus met bijbehorende diploma’s, blijft onderbelicht wat mensen zonder diploma wél aan vaardigheden hebben en vergaren. De skills die niet leidden tot diploma’s – en dus niet te vinden zijn op cv’s – maar wel waarde hebben voor het werkende leven en de verdere ontwikkeling.

Deur open
Veel bedrijven in de MKB-maakindustrie – van oudsher een sector met een meestergezel- opleidingsstructuur – hanteren al zo’n skillsgerichte benadering. Zij selecteren bij sollicitatie- procedures op motivatie en een goed stel handen en hersenen. En ze organiseren zelf de bijscholing van hun nieuwe medewerkers.

Door vaardigheden minstens dezelfde waarde toe te kennen als diploma’s, snijdt het mes aan twee kanten, blijkt uit onderzoek. Het leidt tot meer kandidaten bij vacatures en betere matches. En het draagt bij aan de ontwikkeling van medewerkers tijdens hun loopbaan.

Laten we dus gezamenlijk werk maken van een waarderingssysteem voor vaardigheden, waarin ook de skills worden opgenomen die mensen gedurende hun loopbaan opdoen. Zodat voor alle gemotiveerde talenten zonder het juiste papiertje de deur openstaat naar de kansen en mogelijkheden die – eventueel met ondersteuning van OOM – ruimschoots voorhanden zijn in de MKB-maakindustrie.

JOLANDA JANSSEN
HOOFD BELEID OOM