De afgelopen jaren nam het aantal zonnestroominstallaties in Nederland sterk toe. Maar lang niet alle installateurs leveren de gewenste kwaliteit. Dat leidt tot onveilige situaties – zoals brandgevaar – en een groeiende schadelast voor verzekeraars. Daarom is vijf jaar geleden de SCIOS Scope 12-inspectie ontwikkeld, met als doel: het borgen van de veiligheid en kwaliteit van zonnestroominstallaties.

“Een zonnepaneel op een dak gooien, is het probleem niet. De rest eromheen wel”, legt installateur Robin van Herp van Van Herp Solar Solutions uit. Hij is met Richard Verhoef en Jet Jansen van RJ Inspecties aanwezig bij Metaalunielid Van de Water Staalbouw in Waalwijk, voor de periodieke herkeuring van de zonnestroominstallatie op het dak. Grote problemen worden niet verwacht. “Dat komt omdat er vanaf het ontwerpen en installeren van de installatie is samengewerkt”, legt Van Herp uit. “Daarmee voorkom je verrassingen bij de opleverinspectie.” Jansen: “Doordat we vanaf het begin bij het project betrokken zijn, weten we dat de installatie in de basis in orde is. Mogelijk zijn er wat kleine dingen door weersinvloeden – een loszittende klem of kapotte tie-wrap – maar die zijn te overzien.”

Vereffeningsprobleem
Er kan van alles niet in orde zijn met een zonnestroominstallatie, vertelt Jansen. “Connecteren van verschillende merken die niet op elkaar aangesloten mogen worden, een onjuiste ballast per vierkante meter, klemmen die niet goed vastzitten, kabels die in weer en wind los op een dak liggen en daardoor beschadigen. Of omvormers die niet bereikbaar zijn. We komen tijdens onze inspecties van alles tegen.” Verhoef: “We lopen bijvoorbeeld nogal eens aan tegen het zogenoemde vereffeningsprobleem. Dat is – kortgezegd – het aarden van alle metalen onderdelen, zoals frame, montagesysteem, kabels en dakmateriaal, zodat ze op gelijke potentiaal staan. Bij complexe PV- constructies is dat soms technisch lastig. In zulke gevallen overleggen we samen over een veilige oplossing. Daarnaast zien we geregeld smeulende verbindingen of zelfs doorgebrande bekabeling, bijvoorbeeld tussen een kabelschoen en een lasdoos, of bij de aansluiting in de meterkast. Ook komt het voor dat de meterkast niet geschikt is voor de extra stromen die ontstaan bij het bijplaatsen van een PV-systeem. Zulke gebreken ontstaan vaak door onzorgvuldige aansluitingen of ongeschikte componenten en vormen een direct brandrisico.”

Scope 12-inspecties
Om dit soort problemen voor te blijven, werd vijf jaar geleden door SCIOS de Scope 12-inspectiemethodiek ontwikkeld. Hiermee wordt de veiligheid en kwaliteit van zonnestroominstallaties gewaarborgd, met extra aandacht voor brandrisico’s en bouwkundige draagkracht. De inspectiemethodiek is tot stand gekomen op initiatief van het Verbond van Verzekeraars, Holland Solar en inspectiebedrijven. De inspectie is door veel verzekeraars verplicht gesteld, voornamelijk binnen de zakelijke markt. De Scope 12 is een inspectiemethodiek waarin de NEN 1010 één van de basisnormen is, aangevuld met specifieke richtlijnen voor zonnestroominstallaties die zijn vastgelegd in Technisch Document 18 (TD18). Het gaat echter niet alleen om het volgen van de richtlijnen, legt Jansen uit. “Je moet als inspecteur proberen verder te kijken dan de richtlijn. Een kabel die los op een bitumendak ligt, is direct na oplevering wellicht geen probleem. Maar na jaren van blootstelling aan weer en wind kunnen er beschadigingen ontstaan. Als we een meterkast controleren, kijken we net wat verder dan alleen het deel voor de zonnepanelen, om het hele plaatje goed te kunnen beoordelen.”

Eerste inspectie en vervolginspecties
De Scope 12-inspectie kent een onderscheid in een Eerste Bijzondere Inspectie (EBI) en Periodieke Inspecties (PI). De werkzaamheden van de inspecties verschillen. De EBI is vooral gericht op de kwaliteit van de aanleg: voldoet de installatie aan de geldende normen en de instructies van de fabrikant. Tijdens de PI wordt vooral de toestand van de installatie beoordeeld. Naast technische controle bevat de inspectie ook een risicocomponent.
Zo wordt gekeken naar de draagkracht van de bouwkundige constructie. Bij installaties met meer dan 50 panelen of een totaalgewicht boven de 1.150 kilo is een constructieberekening verplicht. Jansen: “We zien dat installatiebedrijven die niet voldoen aan de Scope 12-eisen, verschuiven van de zakelijke markt naar de particuliere markt. Eigenlijk vreemd, want in de particuliere markt doen zich vergelijkbare problemen voor, vaak met nog ernstigere gevolgen.”

‹‹ Met een Scope 12-certificaat toon je aan dat je aan hoge kwaliteitseisen voldoet ››

Gediplomeerde inspecteurs
Alleen gediplomeerde inspecteurs van gecertificeerde bedrijven voeren de SCIOS Scope 12-keuring uit met gebruik van gekalibreerde, geregistreerde meetmiddelen. Jansen: “Na het succesvol afleggen van het Scope 12-examen mag de inspecteur Scope 12-inspecties uitvoeren. Het bedrijf wordt éénmalig gecertificeerd voor Scope 12 en ondergaat jaarlijks een kantoor- of systeemaudit. Daarnaast wordt de inspecteur jaarlijks onderworpen aan een praktijkaudit. Om de certificering te behouden, moet hij eenmaal per zes jaar een kennistoets afleggen. In de toekomst wordt het naar verwachting verplicht om opgeleid te zijn op niveau 4 voordat men mag deelnemen aan het Scope 12-certificeringstraject. Het doel van deze maatregel is het verhogen van het kennisniveau van inspecteurs, aangezien momenteel vrijwel iedereen Scope 12-inspecteur kan worden –
ook zonder voldoende inhoudelijke kennis. Deze ontwikkeling moet bijdragen aan meer kwaliteit binnen het werkveld.”

Overleg aan de voorkant
Je kunt eerdergenoemde problemen voorkomen door het inspectiebedrijf vanaf het ontwerp bij de realisatie van de installatie te betrekken. Jansen: “Wij zijn er niet om af te keuren, maar om samen een goed functionerend en veilig systeem neer te zetten. Dat is in ieders belang.” Omdat de toepassing van de NEN 1010 en Scope 12 op sommige punten ruimte laat voor interpretatie, is vroegtijdig overleg extra waardevol. “We zien ook graag dat de installateur bij de inspectie aanwezig is – alles wat we dan direct kunnen oplossen, voorkomt problemen achteraf."

Van Herp noemt RJ Inspecties ‘streng’, maar ziet dat juist als een pluspunt. “Veiligheid staat altijd voorop en daarom leveren wij niets op zonder Scope 12-certificaat. Daarnaast toon je ermee aan dat je aan bepaalde kwaliteitseisen voldoet. Met een Scope 12-certificaat is er geen ruimte meer voor discussie. Het zorgt voor een onderscheidend vermogen. Door vroegtijdig de samenwerking op te zoeken met het inspectiebedrijf besparen we bovendien tijd en kosten. En dat RJ streng is, is prima. Liever zo, dan een snelle handtekening en gedoe bij de volgende keuring.”

Branchevereniging SCIOS-bedrijven (BVS)

Branchevereniging SCIOS-bedrijven (BVS) is de onafhankelijke vereniging voor inspecteurs en bedrijven die werken volgens  de SCIOS-certificatieregeling aan stook-, elektrische en explosieveilige installaties. BVS ondersteunt haar leden bij toepassing en verbetering van het kwaliteitssysteem, onder meer via bijscholingsdagen (de EBI/PI- en PO-bijeenkomsten voor W-inspecteurs en de E/PV-contactbijeenkomsten voor E-inspectiebedrijven), kennissessies en ledenbijeenkomsten.

Branchemanager Frans van der Brugh: “Daarnaast voeden we het College van Deskundigen van SCIOS en normcommissies met praktijkervaring vanuit onze leden. Die input is essentieel voor een werkbare regeling.”

BVS telt honderd leden en groeit nog steeds. Het bestuur bestaat uit negen professionals uit de sector. “De behoefte aan verdere professionalisering in de markt is groot. Samen optrekken en van elkaar leren is het kenmerk van onze vereniging. En alle SCIOS-gecertificeerde bedrijven zijn uiteraard van harte welkom om zich aan te sluiten.”

www.bvscios.nl 
www.rjinspecties.nl
www.vanherpsolarsolutions.nl