Huidige Machinerichtlijn
De huidige Machinerichtlijn (2006/42/EG) is voor de maakindustrie de belangrijkste Europese wet die eisen bevat waaraan machines bestemd voor de Europese markt moeten voldoen. De richtlijn bevat een groot aantal veiligheids- en gezondheidseisen en een klein aantal administratieve eisen. Sinds de publicatie van de productrichtlijn sinds 1989 en de opvolgende revisies tot 2006 heeft de richtlijn de interne markt en de concurrentiekracht van machinebouwers in Europe en Nederland versterkt. Zeker in combinatie met de Europees geharmoniseerde productnormen die waarborgen dat de machines voldoen aan de Europese regelgeving en ondernemers juridische zekerheid geven (vermoeden van conformiteit).

Waarom aanpassing Machinerichtlijn?
De EC heeft vastgesteld dat de huidige richtlijn in relatie tot opkomende technologieën, zoals internet, kunstmatige intelligentie, robotica en software, onvoldoende waarborg biedt voor veiligheid en dat daarmee nieuwe wetgeving noodzakelijk is. Daarnaast is men van mening dat de richtlijn:

• onvoldoende bepalingen bevat aangaande zogenaamde ‘hoge risico machines’ (zoals diverse zaagmachines, hydraulisch aangedreven daksteunen, kantelbeschermingsconstructies, software die veiligheidsfuncties verzekert, inclusief kunstmatige intelligentie systemen);
• beter zou moeten aansluiten op andere Europese wetgeving;
• onvoldoende duidelijkheid biedt in het geval de gebruiker de machine substantieel wijzigt zonder de machinebouwer hierin te betrekken;
• onvoldoende mogelijkheden biedt om documentatie in digitale vorm te verstrekken. 

Metaalunie: aanpassingen noodzakelijk
Metaalunie onderschrijft de noodzaak voor aanpassingen van de Machinerichtlijn en is tevens positief dat de richtlijn wordt omgezet in een Verordening, omdat bij een Verordening geen nationale wetgeving nodig is om de wet van toepassing te laten zijn. Dit zorgt voor minder ruimte voor interpretatie en daarmee voor meer harmonisatie. Zaken die een gelijk speelveld ten goede komen. Wel benadrukt Metaalunie dat het van belang is dat de essentiële gezondheids- en veiligheidseisen ‘technisch neutraal’ worden opgesteld om innovatie met nieuwe technologie niet uit te sluiten. Verder pleit Metaalunie voor verdergaande mogelijkheden om documentatie digitaal op te stellen. In de praktijk kunnen bedrijven dan bijvoorbeeld ook voor niet voltooide machines de montagehandleiding en het constructiedossier digitaal aanleveren.

Metaalunie: goede aanzet EC, wel aantal aandachtspunten
Metaalunie ondersteunt de doelstelling van de EC met de aanpassing om een gelijk speelveld binnen de EU te versterken. Zo ondersteunt Metaalunie de voorstellen op het vlak van meer digitaliseringsmogelijkheden en de omzetting van de richtlijn in een Verordening. Metaalunie heeft echter ook nog wel een aantal aandachtspunten: 

1. Helaas geen zelfbeoordeling meer mogelijk van ‘risicovolle machines’
   In het voorstel van de EC is er geen mogelijkheid meer ‘risicovolle machines’ in combinatie met het hanteren van Europees geharmoniseerde productnormen zelf te kunnen beoordelen (volgens module A). Inzet van een aangemelde instantie (notified body) en het doorlopen van een externe conformiteitsbeoordeling zou hiermee verplicht gesteld worden voor een verscheidenheid aan industriële machines. Deze drastische wijziging schaadt de concurrentiepositie van Nederlandse machinebouwers; het leidt tot disproportionele kosten voor mkb-ondernemers en vertraagt bovendien de marktintroductie van machines. Metaalunie pleit er dan ook nadrukkelijk voor om de mogelijkheid van zelfbeoordeling te handhaven.
2. Nieuwe Verordening kan gezamenlijk vastgestelde Europese normalisatiesysteem ondermijnen
   Het voorstel van de EC biedt de EC de ruimte, losstaand van het Europese normalisatiesysteem, zelf technische normen op te kunnen stellen. Metaalunie is van mening dat de EC alleen bij uiterste noodzaak de bevoegdheid zou moeten krijgen om zelf technische specificaties (lees: normen) op te stellen op basis van transparante duidelijke voorwaarden.
3. Het behouden van ‘techniek neutrale’ essentiële gezondheids- en veiligheidseisen.
   De EC benoemt AI-technologie in de concept wettekst. Metaalunie vindt dat de markt qua toegepaste techniek vrijheid moet hebben om te voldoen aan de essentiële eisen om aan de wet te kunnen voldoen. Hiermee wordt er ruimte geboden aan innovatie.
4. Voorstellen digitaal documenteren erg voorzichtig
   Met de Verordening mag documentatie veel makkelijker digitaal worden verstrekt. Een positieve zaak. Metaalunie is echter van mening dat deze mogelijkheid nog verder uitgebreid zou moeten worden. Ook voor de montagehandleiding en het constructiedossier zou dit mogelijk moeten zijn.

Oplossingen aangereikt, 2023 meer duidelijkheid
Op dit moment is met betrekking tot de Machineverordening het Europese Parlement en de Raad aan zet. Zij werken mogelijke aanpassingsvoorstellen uit. Metaalunie heeft samen met de Europese koepelorganisatie Orgalim een aantal oplossingen kenbaar gemaakt: 

• het minimaliseren van het aantal categorieën machines waarvoor zelfbeoordeling van machines niet meer geoorloofd is en er een aangemelde instantie moet worden ingeschakeld;
• de term ‘risicovolle machines’ niet in de wettekst op te nemen. Indien een machine voldoet aan de Europese wetgeving is zeker gesteld dat deze qua veiligheids-, milieu- en gezondheidseisen voldoet en hoeft er niet worden gesproken over een ‘risicovolle machine’; 
• een goed gedefinieerd proces en duidelijke harde criteria voor de mogelijkheid van de EC zelf technische specificaties op te stellen en deze mogelijkheid alleen in uiterste nood mogelijk te maken;
• AI-wetgeving losstaand van de Machineverordening te ontwikkelen;
• het realiseren van een ruime overgangsperiode van minimaal 42 maanden tussen het moment dat de wet van kracht is en verplicht toegepast dient te worden, zodat de markt voldoende tijd heeft zich op de nieuwe wetgeving voor te bereiden.

Medio 2023 zal er definitieve duidelijkheid komen over de Machineverordening.