Voordat we ingaan op de relevante juridische aspecten van de prijsstijgingen, de schaarste van materialen en de gevolgen daarvan, willen we benadrukken dat de ontstane situatie erg uitzonderlijk is en veel partijen problemen ervaren met de stijgende prijzen en de inkoop of levering van schaarse materialen en grondstoffen. Dit heeft een grote impact op de hele toeleverings- en productieketen, zoals inmiddels door de verschillende partijen in die keten wordt onderkend. Specifiek voor de bouw- en infrasector heeft dit geleid tot de intentieverklaring ‘samen doorbouwen in onzekere tijden’, waarbij de aanpak van deze problematiek vanuit een gemeenschappelijk perspectief wordt voorgestaan.

Vanwege de uitzonderlijke situatie is in de eerste plaats raadzaam om samen met uw contractspartij het gesprek aan te gaan en naar een redelijke oplossing voor het probleem te zoeken. Het is echter in alle gevallen verstandig om vooraf bij Metaalunie een inschatting van uw rechtspositie te vragen. U kunt daardoor beter inschatten wat gezien uw concrete situatie een redelijke oplossing zou kunnen zijn en welke (financiële) risico’s er op de loer liggen als het niet lukt om met uw contractspartij tot een vergelijk te komen. In dat geval kunnen partijen enkel terugvallen op de juridische inhoud en uitleg van de overeenkomst. Gezien de uitzonderlijkheid van de situatie laat de juridische uitkomst zich in veel gevallen echter moeilijk voorspellen.

U kunt hieronder bekijken wat op u van toepassing is en dan op de bijbehorende link klikken. U navigeert dan snel naar de informatie die voor u relevant is. Gaat u eerst na of uw vraag gaat over een lopende overeenkomst of een overeenkomst die u nog gaat sluiten. En kijk dan of u inkoper/opdrachtgever bent of leverancier/opdrachtnemer. Gaat u zaken doen met consumenten, dan gelden er afwijkende regels.

Voor meer informatie over de intentieverklaring ‘samen doorbouwen in onzekere tijden’ kunt u op de laatste link klikken.
 

1. Lopende overeenkomsten: u bent leverancier/opdrachtnemer
2. Lopende overeenkomsten: u bent inkoper/opdrachtgever
3. Intentieverklaring 'samen doorbouwen in onzekere tijden'
4. Nog te sluiten overeenkomsten: u bent leverancier/opdrachtnemer
5. Nog te sluiten overeenkomsten: u bent inkoper/opdrachtgever
6. Wat te doen bij consumenten

1. Lopende overeenkomsten: u bent leverancier/opdrachtnemer
Voor lopende overeenkomsten is het in beginsel zo dat een stijging van de kostprijs voor uw eigen rekening komt en dat u zich aan de afgesproken levertermijn moet houden. Als de prijs die u heeft afgesproken voor het materiaal dat u in het werk gaat gebruiken niet meer in overeenstemming is met de prijs die u op het moment van de aanschaf voor het materiaal moet betalen, dan kunt u dit in principe niet doorberekenen aan de klant.

Bent u echter met uw klant overeengekomen (bijvoorbeeld door een bepaling in algemene voorwaarden) dat u wijzigingen in de kostprijsbepalende factoren kunt doorberekenen, dan zou het risico van de gestegen materiaalprijzen niet of niet geheel voor uw rekening hoeven te komen. Dit is bijvoorbeeld geregeld in artikel 7 van de Metaalunievoorwaarden 2019. Maar u kunt daar alleen een beroep op doen als u de Metaalunievoorwaarden op de juiste manier heeft gebruikt, waardoor ze ook echt van toepassing zijn op de overeenkomst met de klant.

Het kan echter ook zo zijn dat de inkoopvoorwaarden van uw klant gelden, waarin is geregeld dat prijsstijgingen juist voor uw rekening komen, of dat gezien de uitzonderlijkheid van de huidige situatie door een rechter wordt vastgesteld dat het doorberekenen van de gehele prijsstijging niet redelijk is ten opzichte van de klant.

Als u een levertermijn heeft afgesproken voor de (op)levering van het werk, dan bent u in principe gebonden aan die levertermijn en mag u niet later tot (op)levering overgaan.

Mocht u met uw klant overeengekomen zijn (bijvoorbeeld door een bepaling in de algemene voorwaarden) dat de levertermijnen niet vast staan of dat deze situatie overmacht veroorzaakt, dan zou het zo kunnen zijn dat u de levertermijn wel kunt verlengen. In artikel 5 van de Metaalunievoorwaarden 2019 is bijvoorbeeld opgenomen dat de levertermijn uitgesteld kan worden als bij het opstellen van de offerte niet duidelijk was dat de levertermijn langer zou zijn. Daarnaast bepaalt artikel 8 van de Metaalunievoorwaarden 2019 dat de wanprestatie van uw  toeleveranciers (die het materiaal aan u leveren) overmacht oplevert en in dat geval de levering opgeschort mag worden.

Ook ten aanzien van dit punt geldt dat het zo kan zijn dat er inkoopvoorwaarden van toepassing zijn, waarin is geregeld dat de levertermijnen stipt nagekomen moeten worden, of dat gezien de uitzonderlijkheid van de huidige situatie door een rechter wordt vastgesteld dat het uitstellen van de (op)levering niet redelijk is ten opzichte van de klant.

Per specifiek geval zal de afweging van bovenstaande punten anders zijn omdat er andere omstandigheden spelen. Mocht u problemen ervaren bij de nakoming van een overeenkomst, dan kunt u contact opnemen met een van de Bedrijfsjuridisch adviseurs door een e-mail te sturen naar bj@metaalunie.nl.

2. Lopende overeenkomsten: u bent inkoper/opdrachtgever

Als u een overeenkomst heeft gesloten met een leverancier, kan het zo zijn dat uw leverancier de materialen of grondstoffen niet kan leveren omdat ze niet beschikbaar zijn of een hogere prijs vraagt in verband met de ontstane schaarste.Het uitgangspunt is dat gesloten overeenkomsten nagekomen moeten worden tenzij dat in alle redelijkheid niet van een partij te vergen is. Als u zelf inkoopvoorwaarden hanteert en deze op de juiste wijze heeft gebruikt, is de kans groot dat daarin is opgenomen dat de leverancier niet zomaar de vrijheid heeft om de prijs of de levertermijn aan te passen.

Mocht de leverancier leveringsvoorwaarden hanteren en deze juist gebruikt hebben, dan is de kans groot dat de leverancier volgens die voorwaarden wel bevoegd is om een prijsstijging door te berekenen of de levertermijn te verlengen. Ook voor deze situaties geldt dat dat gezien de uitzonderlijkheid van de huidige situatie door een rechter kan worden geoordeeld dat een beroep op de voorwaarden niet redelijk is.

Per geval zal de afweging van bovenstaande punten anders zijn omdat er andere omstandigheden spelen. Mocht u problemen ervaren bij de nakoming van een overeenkomst, dan kunt u contact opnemen met een van de Bedrijfsjuridisch adviseurs door een e-mail te sturen naar bj@metaalunie.nl.


3. Intentieverklaring ‘samen doorbouwen in onzekere tijden’
Op 31 mei jl. hebben verschillende ketenpartners in de bouw- en infra sector in samenspraak met een tweetal ministeries een intentieverklaring ondertekend. Hierin wordt een gemeenschappelijk voornemen geuit om in het kader van de prijsstijgingen en schaarste problematiek tot werkbare oplossingen te komen bij de uitvoering van projecten.

De uitgangspunten die hierbij worden gehanteerd zijn:

• dat financiële risico’s niet eenzijdig bij één partij in de keten worden neergelegd; noch in zijn geheel bij de consumenten, opdrachtgevers, opdrachtnemers en/of belastingbetalers;
• dat opdrachtgevers- en nemers in goed onderling overleg – ook richting onderaannemers –, rekening houdend met elkaars belangen, tot afspraken zullen komen over hoe met risico’s van prijsstijgingen en leveringsproblemen in aanbestedingen en nieuw te sluiten contracten om te gaan dat partijen in goed onderling overleg tot afspraken komen over hoe te handelen in het geval bestaande contractuele afspraken door de crisis niet (tijdig) kunnen worden nagekomen;
• dat partijen in goed onderling overleg tot afspraken komen over hoe te handelen in het geval bestaande contractuele afspraken door de crisis niet (tijdig) kunnen worden nagekomen;

 Wij wijzen u erop dat aan de inhoud een intentieverklaring vanuit juridisch oogpunt in beginsel geen rechten kunnen worden ontleend. Voor een aanpassing van bestaande juridische afspraken zult u daarom veelal afhankelijk zijn van uw contractspartij.

De volledige tekst van de intentieverklaring kunt u HIER raadplegen.
 

4. Nog te sluiten overeenkomsten: u bent leverancier/opdrachtnemer
Om te voorkomen dat u in de toekomst aanloopt tegen het probleem van stijgende materiaalprijzen die u niet of moeilijk aan uw klant kunt doorberekenen en levertermijnen die u niet kunt halen in verband met de schaarste van materiaal, adviseren wij onderstaande tekst in uw offertes en opdrachtbevestigingen op te nemen, wanneer u leverancier bent:

• In het Nederlands:
  De verkrijgbaarheid en de (kost)prijs van materialen en grondstoffen is op dit moment erg onzeker. Wij kunnen u bij het uitbrengen van de offerte of het sluiten van de overeenkomst dan ook geen uitsluitsel over de levertijd en de prijs geven. Mocht (1) op enig moment sprake zijn van een stijging van kostprijsbepalende factoren, zoals kosten voor het materiaal, energie en transport en/of (2) het materiaal later aan ons geleverd worden dan waar wij bij het opstellen van de offerte/opdrachtbevestiging mee gerekend hebben, dan behouden wij ons het recht voor om deze prijsstijging aan u in rekening te brengen en/of de levertermijn te verlengen. Wij vragen uw begrip voor deze situatie.
   
• In het Engels:
  The availability, price and cost price of materials and raw materials is currently very uncertain. Therefore, we are unable to provide you with a definite answer about the delivery time and the price when issuing the quotation or entering into the agreement. If (1) at any time there is an increase in cost-determining factors, such as costs of materials, energy and transport and/or (2) the materials are delivered to us later than we anticipated when preparing the quotation/order confirmation, we reserve the right to charge you for this price increase and/or to extend the delivery period. We ask for your understanding for this situation.
   
• In het Duits:
  Die Lieferbarkeit und der (Selbstkosten-)Preis von Werk- und Grundstoffen sind momentan sehr ungewiss. Darum können wir zum Zeitpunkt der Angebotsvorlage oder des Vertragsschlusses leider keine Sicherheit hinsichtlich der Lieferzeit und des Preises bieten. Sollte (1) zu irgendeinem Zeitpunkt eine Verteuerung der den Selbstkostenpreis bestimmenden Faktoren eintreten, etwa der Werkstoff-, Energie- oder Transportkosten, oder sollten (2) uns Werkstoffe später geliefert werden, als wir bei der Erstellung des Angebots bzw. der Auftragsbestätigung angenommen haben, behalten wir uns das Recht vor, Ihnen diesen Preisanstieg in Rechnung zu stellen und/oder die Lieferfrist zu verlängern. Wir bitten für diese Situation um Ihr Verständnis.

5. Nog te sluiten overeenkomsten: u bent inkoper/opdrachtgever
Als u materialen of grondstoffen wilt inkopen, kan het gebeuren dat de leverancier de materialen of grondstoffen niet kan leveren of wel kan leveren maar daar een veel hogere prijs voor vraagt dan in eerste instantie was overeengekomen. Deze situatie is natuurlijk niet te voorkomen. U kunt in uw inkooporder wel de volgende tekst opnemen om uw risico’s te verkleinen:
 

• In het Nederlands:
  De bij de overeenkomst afgesproken prijzen zijn vast en mogen na het sluiten van de overeenkomst niet verhoogd worden. Het bepaalde in artikel 7:753 BW is niet van toepassing. Indien de opdrachtnemer de materialen of grondstoffen niet binnen de afgesproken termijn kan leveren, verkeert hij direct in verzuim, waardoor wij het recht hebben de overeenkomst te ontbinden. De opdrachtnemer is aansprakelijk voor de schade die wij hierdoor lijden.
   
• In het Engels:
  The prices agreed in the agreement are fixed and may not be increased after the agreement has been entered into. The provisions of Article 7:753 of the Dutch Civil Code do not apply. If the contractor is unable to deliver the materials or raw materials within the agreed term, the contractor is immediately in default, as a result of which we have the right to terminate the agreement ('ontbinden'). The contractor is liable for the loss we suffer as a result.
   
• In het Duits:
  Die vertraglich vereinbarten Preise liegen fest und dürfen nach Vertragsschluss nicht erhöht werden. Die Bestimmungen von Artikel 7:753 des niederländischen Bürgerlichen Gesetzbuchs sind nicht anwendbar. Wenn der Auftragnehmer die Werk- oder Grundstoffe nicht innerhalb der vereinbarten Frist liefern kann, befindet er sich unmittelbar in Verzug, was uns zur Auflösung des Vertrags berechtigt ('ontbinden'). Der Auftragnehmer haftet für die uns hierdurch entstehenden Schäden.

6. Wat te doen bij consumenten
Voor de goede orde wijzen wij u erop dat de bepaling zoals hierboven is weergegeven als u leverancier bent, in overeenkomsten met consumenten moeilijker te gebruiken is. In principe mag u met een consument afspreken dat u het recht heeft de prijs te verhogen. Maar doet u dat binnen drie maanden na het sluiten van de overeenkomst, dan moet de consument van de overeenkomst af kunnen. Hij moet de overeenkomst kunnen ‘ontbinden’, zoals we dat noemen. Na die drie maanden mag de consument bij een prijsverhoging nog steeds ontbinden, tenzij is afgesproken dat de levertermijn meer dan drie maanden is. Verhoogt u de prijs dus na vier maanden en is een leveringstermijn van zes maanden afgesproken, dan is de consument de prijsverhoging in principe verschuldigd en heeft hij niet het recht de overeenkomst te ontbinden.

Daarnaast is het bij zaken doen met consumenten zo dat bij een ongebruikelijk lange levertermijn of een vage levertermijn wordt aangenomen dat dit onredelijk is voor de consument. U loopt dus risico door zo'n afspraak te maken. Probeer in ieder geval een duidelijk einde aan een overschrijding van de levertermijn in uw contract op te nemen (zie het voorbeeld hieronder). De kans is dan groter dat een rechter de afspraak zal accepteren.

U kunt in offertes en opdrachtbevestigingen gericht aan consumenten de volgende tekst opnemen:

Aan bovenstaande tekst kunt u één van de hieronder opgenomen teksten toevoegen. Kiest u optie 1 als u bij het sluiten van de overeenkomst een levertijd afspreekt van maximaal 3 maanden. Spreekt u bij het sluiten van de overeenkomst langere levertijden af, kiest u dan voor optie 2. Spreekt u geen levertijd af, dan zult u optie 3 moeten kiezen.
 

Over het overschrijden van afgesproken levertijden kunt u vervolgens de onderstaande bepaling opnemen in uw offerte/opdrachtbevestiging:

U doet er verstandig aan de prijs niet meteen in de eerste drie maanden te verhogen. Daarnaast is het goed levertermijnen af te spreken, bij voorkeur met een lengte van meer dan drie maanden.

Neemt u bovenstaande afspraken in uw overeenkomst op, dan blijft het echter mogelijk dat een rechter oordeelt dat deze afspraak, gelet op de specifieke omstandigheden van het geval, onredelijk is tegenover de consument. Dat kan bijvoorbeeld zo zijn als de prijsstijging zeer fors is. Als de consument de overeenkomst mag ontbinden, betekent dit dat prestaties die al zijn verricht, ongedaan moeten worden gemaakt. Dat kan bijvoorbeeld tot gevolg hebben dat een aanbetaling moet worden terugbetaald.

Vragen?
Voor meer informatie over bovenstaande kunt u bellen met een van de Bedrijfsjuridisch adviseurs op 030-605 33 44 of mailen naar bj@metaalunie.nl.