Hoe ontstaat een Smart Energy Hub? Overbelasting van het energienetwerk op een bedrijventerrein is verreweg de belangrijkste aanleiding. Door deze netcongestie kunnen uitbreidingsplannen van ondernemers, of zelfs de aanleg van een nieuw bedrijventerrein niet doorgaan. Simpelweg omdat de netbeheerder niet tijdig kan voorzien in een net, waarmee de energievraag (elektriciteit) en/of de teruglevering van duurzaam opgewekte energie kan worden getransporteerd.
Op 10 terreinen in Overijssel en Gelderland wordt op een slimme manier lokaal energie opgewekt, opgeslagen, omgezet en weer lokaal gebruikt. Door collectieve afspraken te maken tussen bedrijven en realtime verbruik en teruglevering te meten, kan het bestaande net veel slimmer worden benut. De initiatiefnemers van het versnellingsprogramma Smart Energy Hubs zijn provincies Gelderland en Overijssel en Oost NL. Het programmamanagement ligt bij Oost NL.
Netcongestie
Bij de Smart Energy Hub Zwolle-Noord, kortweg SZN, begon het in 2020 met teruglevercongestie. Maarten Epema, regisseur bij SZN: ‘Enexis, onze netbeheerder, kondigde in december 2023 ook leveringscongestie aan. Daardoor zien steeds meer ondernemers in dat het noodzakelijk is lokale energiesystemen met elkaar te verbinden, waardoor je het opwekken van energie en de vraag ernaar beter kunt sturen. Zo kun je pieken op het net voorkomen.’ Ook in Hardenberg is men bezig met een Smart Energy Hub.
Samenwerking cruciaal
Samenwerking tussen ondernemers onderling op een bedrijventerrein en samenwerking van deze ondernemers met overheden, zoals de provincie en gemeenten, maar ook met netbeheerders, is cruciaal bij het functioneren van een Smart Energy Hub.
Het gaat om samenwerking bij:
- technische zaken (bijvoorbeeld extra meters)
- technologisch gebied (ICT)
- organisatorisch gebied
- juridische zaken
- financieel gebied
Efficiënte verdeling van energietransporten
Om het energieverbruik van bedrijven in kaart te brengen en vervolgens het transport ervan te kunnen sturen, moeten ondernemers bereid zijn die gegevens te delen. De volgende stappen zijn daarbij van belang:
- Bedrijven (partijen) optimaliseren hun eigen energieverbruik (‘achter de meter’)
- Optimalisatie van de lokale vraag, opwekking en opslag
- Optimalisatie van de energiestromen van de bedrijven via het lokale onderstation van de netbeheerder
- Het sturen van alle energiestromen, zodat piekbelasting van het net wordt voorkomen
Blauwdruk SEH
Smart Energy Hubs lijken de aangewezen oplossing om het gebruik van lokaal, duurzaam opgewekte energie te bevorderen én om netcongestie te voorkomen. Milos Bunda werkt via het MOOI EIGEN-project samen met zestien andere partijen aan een blauwdruk voor het realiseren van een SEH. ‘Het is een proces in verschillende fasen met steeds verschillende stakeholders.’
- Fase 1: verkenning, waarbij alle partijen in beeld komen, duidelijk moet worden wat het draagvlak is en welke partijen willen participeren in een SEH.
- Fase 2: ontwerpen en onderzoeken van goede businesscase (is het financieel haalbaar?) en een plan voor de technische haalbaarheid. ‘Dan ontstaat er een go/no go-moment en is het vaak nodig een exploitatiebedrijf op te richten.’
- Fase 3: kiezen van de juiste samenwerkingsvorm (geen winstoogmerk) voor het exploitatiebedrijf en het borgen van kwaliteit en continuïteit. Denk aan governance: hoe richt je de zeggenschap van de verschillende partijen in.
- Fase 4: daadwerkelijke realisatie SEH, waarbij de exploitatie en het assetmanagement (welke partijen brengen wat in) vorm krijgen.
Praktijk is weerbarstig
‘De praktijk is vaak weerbarstig als het gaat om de oprichting van een Smart Energy Hub. Duidelijk is dat ze relevant zijn bij het lokaal produceren en inzetten van duurzame energie en het voorkomen van netcongestie.
Meer informatie
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marc Leeuw, projectmanager Energy OostNL via 06 - 48 69 76 08 of via marc.leeuw@oostnl.nl.