De Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) Metaalbewerking is een instrument dat is ontwikkeld voor bedrijven in de metaalbewer- kingssector. Het helpt je om de veiligheids- en gezondheidsrisico’s binnen jouw bedrijf systematisch in kaart te brengen. Hiermee kun je een plan van aanpak maken met maatregelen om deze risico’s te beheersen. Het is de basis voor veilig en gezond werken in ieder bedrijf.

Het in de praktijk bijhouden van een RI&E kan een flinke uitdaging zijn. Bij TKM Diacarb in Capelle aan den IJssel liepen ze daar ook tegenaan. Totdat de nieuwe branche-RI&E Metaalbewerking beschikbaar kwam en de aanpak in één klap veranderde. Samen met verbetercoach Stephan Hemme van 5xbeter en met ondersteuning van Koninklijke Metaalunie bracht verkoopleider René Woudstra het veiligheidsbeleid van het bedrijf naar een hoger plan. Het resultaat? Meer inzicht, praktische verbeteringen op de werkvloer én een RI&E die niet langer een papieren verplichting is, maar een levend instrument voor continu verbeteren.

TKM Diacarb is al decennia gespecialiseerd in industriële messen. Het bedrijf groeide vanuit de grafische industrie naar een brede klanten- kring in metaal, hout en kunststoffen. “Alles wat industrieel gesneden wordt en wat je niet met de hand kunt doen, daar zijn wij actief in”, zegt Woudstra. Met eigen transport rijdt het bedrijf wekelijks naar klanten in Nederland, België en Duitsland.
Sinds eind jaren negentig maakt TKM Diacarb deel uit van de internationale TKM-groep. Binnen die groep zijn zij het enige slijpbedrijf, waarmee ze een bijzondere positie innemen. Met zo’n posi- tie komt ook de verantwoordelijkheid om veilig en gezond te werken. Woudstra: “We hebben altijd geïnvesteerd in persoonlijke beschermingsmiddelen, training en onderhoud. Maar ons werk is ambachtelijk en dat vraagt om maatwerk. Je moet een product kunnen zien en voelen, en dat stelt grenzen aan bijvoorbeeld afschermingen of het werken met handschoenen.”

‹‹ Samen sparren over oplossingen
die echt werken ››

Een nieuwe start met de RI&E
De eerste soort van RI&E werd ooit door de productieleider in een Excel-bestand bijgehouden, maar na diens uitval verschoof de verantwoordelijkheid en verslapte de aandacht. Toen de Nederlandse Arbeidsinspectie een bezoek bracht, werd duidelijk dat die manier van een RI&E bijhouden niet meer voldeed. “Dat was niet meer van deze tijd”, was de resolute conclusie van Woudstra. De komst van de nieuwe branche-RI&E-tool bracht verandering. “Eerst zagen we een berg werk op ons afkomen, maar al snel bleek het instrument overzichtelijk. Je vult in wat er is  en de tool genereert een lijst met actiepunten. Dat geeft grip.”

Verbetercoach Stephan Hemme zag de omslag bij het bedrijf. “Veel ondernemers schrikken van de hoeveelheid vragen in de tool. Maar als je er rustig doorheen loopt, ontstaat overzicht. Het is niet langer een last, maar een hulpmiddel om veiligheid structureel aan te pakken. En de RI&E verwijst bij bepaalde onderwerpen naar 5xbeter om het onderwerp zoals gevaarlijke stoffen via een verbetercheck verdiepend te inventariseren.”

Concrete verbeteringen in de praktijk
Het invullen van de nieuwe RI&E leverde meteen concrete verbeterpunten op. Geluid was een belangrijk thema. “Bij het schoonblazen van messen ontstond een hoge piek die boven de norm zat”, zegt Woudstra. “Metingen van 5xbeter bevestigden dat, en we hebben een alternatief spuitpistool gevonden dat tien decibel stiller is. Dat is direct winst.” Ook bij het gebruik van koel- en oplosmiddelen werden risico’s in kaart gebracht. Een middel dat jaarlijks werd toegepast bleek niet meer toegestaan. “Dankzij de tool en de begeleiding van Stephan hebben we snel een veiliger alternatief gevonden”, aldus Woudstra. Volgens Hemme is dat precies de kracht van de nieuwe aanpak. “Het gaat er niet om dat je een perfect rapport hebt, maar dat je de risico’s begrijpt en verbeteringen doorvoert. Bedrijven krijgen hiermee de regie in handen.”

‹‹ Veiligheid moet een hulpmiddel zijn
om je bedrijf beter te maken ››

Metaalunie aan de knoppen
Debbie van Motman, beleidsmedewerker arbo bij Metaalunie, ziet de ervaringen van TKM Diacarb bevestigd in veel andere bedrijven. “De oude RI&E-tool was technisch niet meer te onderhouden. Daarom hebben we een nieuwe laten ontwikkelen, helemaal toegespitst op de praktijk van de metaalbewerking. Het grote voordeel is dat we nu zelf de regie hebben. We kunnen updates direct doorvoeren.” Ze benadrukt dat een actuele RI&E wettelijk verplicht is. “De Arbeidsinspectie kan direct een boete opleggen als een bedrijf geen RI&E met plan van aanpak heeft. Maar belangrijker nog: het geeft inzicht in waar de risico’s liggen en hoe je ze kunt beheersen. Voor veel onder- nemers is dat een eyeopener.”

Niet meer statisch, maar dynamisch
Waar de oude RI&E vooral een papieren verplichting was, biedt de nieuwe tool dynamiek. Nieuwe machines, gewijzigde werkprocessen of veranderde wetgeving: alles kan eenvoudig worden toegevoegd. Woudstra ziet het verschil duidelijk. “Vroeger liet je het uitbesteden en had je een statisch rapport in de la. Nu kun je zelf bijhouden en aanvullen. Het geeft ons een totaaloverzicht én het vertrouwen dat we voldoen aan de regels.”
De nieuwe tool bevat bovendien extra functies, zoals het zichtbaar maken van de grondoorzaak van risico’s, het niveau van maatregelen volgens de arbeidshygiënische strategie en het reste- rende restrisico. Daarmee gaat het instrument verder dan alleen een lijstje invullen: het helpt bedrijven daadwerkelijk om keuzes te maken. Ook zijn er praktische handleidingen en instructiefilms beschikbaar om ondernemers te ondersteunen.

Samenwerken voor meer bekendheid
Toch ziet Woudstra ook verbeterpunten. “Veel ondernemers weten niet wat er allemaal mogelijk is via Metaalunie en 5xbeter. Wij kwamen er ook pas achter via een Duitse collega. Ik had bijna 16.000 euro uitgegeven aan externe metingen, terwijl het via de branche vrijwel kosteloos geregeld kon worden.”
Daar ligt volgens Van Motman een uitdaging. “Onze communicatie bereikt vaak de directeur- eigenaar, terwijl de preventiemedewerker of werkplaatschef juist degene is die met de RI&E werkt. We zoeken naar manieren om hen beter te bereiken, bijvoorbeeld via congressen of directe voorlichting.”
 
Leren van de praktijk
De ervaringen van TKM Diacarb laten zien hoe de nieuwe RI&E werkt in de praktijk. Kleine en grotere verbeteringen, van borden in de tuin tot het vervangen van oplosmiddelen, maken het verschil. Hemme: “Het mooiste vind ik het bewustzijn dat ontstaat. Samen sparren over oplossingen die echt werken, daar gaat het om.” Woudstra sluit zich daarbij aan. “Veiligheid moet geen papieren last zijn, maar een hulp- middel om je bedrijf beter te maken. Met deze nieuwe tool hebben we dat voor het eerst echt in handen.”

Een levend instrument
De komende jaren zal de tool verder groeien. Van Motman: “Bij de volgende release komt er een compleet rapport beschikbaar met alle vragen en antwoorden. Ook nieuwe wet- en regelgeving wordt direct verwerkt. Daarmee blijft de RI&E actueel en bruikbaar.”
Hemme besluit: “Voor ondernemers is het een geruststelling dat ze niet alles zelf hoeven uit te zoeken. De tool geeft richting, en wij kunnen ondersteunen waar nodig. Zo wordt veiligheid geen bijzaak, maar een vanzelfsprekend onderdeel van het werk.”
 

De voordelen van de nieuwe RI&E:

•    Speciaal ontwikkeld voor MKB- maakbedrijven
•    Altijd actueel en digitaal bij te werken
•    Praktische handleiding en instructiefilms beschikbaar
•    kosteloos voor Metaalunieleden

Meer weten? Kijk op www.metaalunie.nl/ Actueel/De-nieuwe-RI-E
Hulp nodig bij het aanpakken van risico’s? Maak kosteloos gebruik van praktisch advies en ondersteuning van 5xbeter. Kijk op www.5xbeter.nl.